.:: طب فیزیکی و توانبخشی چیست؟

1394/06/21-18:50:33 گروه : مقالات و اطلاعات عمومی آشنایی با رشته طب فیزیکی و توانبخشی

توضیحات تصاویر طب فيزيكي و توان بخشي Physical Medicine and Rehabilitation يكي از تخصصهای پزشكي مي باشد كه به تشخیص، درمان و پیشگیری طیف وسیعی از بیماریها می پردازد. اين رشته در سال 1947 در آمريکا بنيان گذاری شد. درحال حاضر حدود 30000 متخصص طب فيزيکی و توانبخشی در سرتاسر دنيا به فعاليت مشغول می باشند اما کمتر از 200 نفر در ايران حضور دارند و متاسفانه سالانه تعدادی از متخصصين اين رشته به کشورهای غربی مهاجرت میکنند. در حالی که بر اساس استاندارد, برای ارائه خدمات مناسب طب توانبخشی نياز به حدود 2000 متخصص طب فيزيکی و توانبخشی و حدود 6000 تخت بستری در کشور داريم. اين رشته دارای فوق تخصص در زمينه های زِير است: 1.    توانبخشی ورزشی 2.    توانبخشی آسيب نخاع 3.    توانبخشی سکته مغزی 4.    درمان درد 5.    الکترودياگنوز (نوار عصب و عضله و پتانسيلهای بر انگيخته) 6.    توانبخشی اطفال بعلاوه فلوشيپهای اين رشته در زمينه های: توانبخشی قلبی ، توانبخشی ريوی، توانبخشی ديابت ، توانبخشی در بيماران قطع عضو و.. است. خدمات متخصصین طب فیزیکی را می توان به دو بخش کلی تشخیصی  و درمانی تقسیم کرد. در بخش درمانی متخصصین طب فیزیکی (که به آنها فیزیاتریست (Physiatrist) نیز گفته می شود) به درمان دارویی و غیر دارویی بیماریهای متفاوتی می پردازند. در بخش درمانهای غیر دارویی تجویز درمانهای فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، مانیپولاسیون ستون مهره ها، آموزش ورزش، آموزش نحوه صحیح حرکات بدن، تجویز ارتوز و پروتز، استفاده از روشهای تحریک غیر تهاجمی مغز (تی ام اس و تی دی سی اس)، بیوفیدبک، نوروفیدبک، و روشهای دیگر قرار دارد. احاطه و علم متخصصین این رشته بر روشهای درمانی غیر از دارو (علاوه بر درمان دارویی) موجب مزیت نسبی آنها بر سایر متخصصین در درمان برخی بیماریها می شود.  مهمترین بیماریهایی که در حیطه تخصص طب فیزیکی قرار می گیرد موارد زیر می باشد: -    هرگونه بیماری که با درگیری سیستم اعصاب مرکزی موجب ناتوانی فرد شود مانند سکته مغزی، ضربه مغزی، ام اس، پارکینسون، سی پی، و ... -    بیماریهایی که اعصاب محیطی را درگیر می کنند مانند سندروم تونل کارپال (CTS)، نوروپاتی هام مختلف مانند نوروپاتی دیابتی، انواع قطع عصب بر اثر ضربه یا سایر عوامل، بیماری گیلن باره و ... -    بیماریهایی که نخاع را درگیر می کنند مانند ضایعات نخاعی، ای ال اس، بیماریهای نورون حرکتی، میلیت ترانسورس و ... -    بیماریهایی که موجب درد می شوند: مانند بیرون زدگی دیسکهای بین مهره ای، انواع آرتروز، برخی انواع سردرد، بیماریهای روماتیسمی و ... -    مشکلات مفاصل، استخوانها و ماهیچه: مانند آرتروز، پوکی استخوان (استئوپوروز)، آسیبهای ورزشی، درد شانه، خار پاشنه و سایر مشکلات پا و ... -    توانبخشی تنفسی در بیمارانی که دچار مشکلات تنفسی می باشند در بخش تشخیصی متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی در انجام تستهای الکترودیاگنوز مهارت دارند. این تستها شامل انجام آزمایشات تشخیصی زیر می شود: -    نوار عصب و عضله (EMG & NCS): به کمک این تست می توان بیماریهای اعصاب محیطی، نخاع، ماهیجه و محل اتصال عصب به ماهیجه را تشخیص داد. -    نوار چشم (پتانسیل برانگیخته بینایی) (VEP): به کمک این تست می توان به تشخیص برخی بیماریها که عصب بینایی را درگیر می کنند مانند ام اس کمک کرد. -    نوار گوش (پتانسیل براگیخته شنوایی) (AEP): به کمک این تست می توان به تشخیص برخی بیماریها که عصب شنوایی را درگیر می کنند مانند ام اس کمک کرد. -    تست پتانسیل برانگیخته حسی (SEP): به کمک این تست می توان به تشخیص برخی بیماریها که عصبهای حسی را درگیر می کنند کمک کرد. -    تست پتانسیل برانگیخته حرکتی (MEP): به کمک این تست می توان به تشخیص برخی بیماریها که عصبهای حرکتی را درگیر می کنند کمک کرد. -    تست تحریکات تکراری عصب (RST): به کمک این تست می توان به تشخیص برخی بیماریها که محل اتصال عصب به عضله را درگیر می کنند کمک کرد (مانند میاستنی گراو، بیمارین لامبرت ایتون و ...) -    الکترومیوگرافی تک رشته ای (Single Fiber Electromyography): به کمک این تست می توان پتانسیل الکتریکی تنها یک سلول عصبی را ثبت کرد و مورد بررسی قرار داد. این تست به تشخیص برخی بیماریها ازجمله بیماریهای محل اتصال عصب به عضله کمک فراوانی می کند. لازم به ذکر است که متخصصین طب فیزیکی با آشنایی با درمان تیمی که برای درمان بسیاری از بیماریها لازم است به عنوان عضو مؤثر تیم و در مورد برخی بیماریها به عنوان رهبر گروه درمانی به درمان بیماران بستری در بیمارستان یا بیماران سرپایی می پردازند. مهمترین تخصصهای پزشکی که متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی با آنها همکاری دارند شاخه های نورولوژی (داخلی اعصاب)، نوروسرجری (جراحی اعصاب)، ارتوپدی، داخلی و روماتولوژی می باشند. همچنین مهمترین شاخه های پیراپزشکی که متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی با آنها همکاری دارند فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی فنی می باشند.