.:: تکنولوژی ها و روشهای درمانی جدید در توانبخشی سکته مغزی (قسمت سوم)

1394/06/23-7:14:6 گروه : سکته مغزی، ضربه مغزی تحریک غیر تهاجمی مغز شامل تکنولوژیهای جدید تی ام اس (TMS) و تی دی سی اس (tDCS) می باشد.

توضیحات تصاویر تحریک غیر تهاجمی مغز (Non-Invasive Brain Stimulation) تحریک غیر تهاجمی مغز به روشهایی گفته می شود که به کمک آنها می توانیم بخشهای خاصی ازقشر مغز را از بیرون و بدون عمل جراحی تحریک کنیم. با استفاده از این روشها می توان فعالیت منطقه هدف را به دلخواه زیاد یا کم کرد. دو نوع اصلی از تحریک غیر تهاجمی مغز شامل تحریک مغناطیسی مغز یا تی ام اس (TMS) و تحریک الکتریکی مغز یا تی دی سی اس (tDCS) می باشد. تحریک غیر تهاجمی مغز از جمله معدود روشهایی است که می تواند در فاز مزمن و حتی سالها پس از سکته مغزی در سطح مغز تغییرات مثبت ایجاد کند. 1-    تحریک مغناطیسی مغز (TMS): تی ام اس که نام دقیقتر آن آر تی ام اس (rTMS) می باشد یکی از روشهای بسیار جالب توجه و جدید است که در چند سال اخیر در مراکز درمانی خاص ارائه می شود. این تکنولوژی موجب پیشرفت چشمگیری در تشخیص و درمان بیماریها در حیطه طب فیزیکی و توانبخشی، مغز و اعصاب و اعصاب و روان شده است. به کمک این دستگاه تعداد زیادی پالس مغناطیسی با شدت بالا و مدت زمان کم (چند میلی ثانیه)  از روی سر به منطقه خاصی از قشر مغز که هدف گذاری شده است داده می شود. در نتیجه این پالسها فعالیت سلولهای مغزی در منطقه هدف تغییر می کند که این تغییر تا مدتی بعد از خاتمه درمان نیز ادامه دارد. در صورتی که پالسها با فرکانس بالا (بالای 5 هرتز) داده شود فعالیت مغز افزایش و اگر با فرکانس پایین (کمتر از 1 هرتز) داده شود فعالیت مغز کاهش می یابد. به کمک همین خاصیت پزشک می تواند به  طور انتخابی کارکرد مغز را تغییر داده و به درمان برخی بیماریها کمک کند. بیماریهایی که به کمک تی ام اس می توان مورد درمان قرار داد شامل افسردگی، سکته مغزی، دردهایی که به درمان دارویی پاسخ نمی دهند می باشد. موارد دیگری نیز در حال تحقیق می باشد که امکان کمک به درمان آنها وجود دارد مانند وزوز گوش، شیزوفرنی، پارکینسون. 2-    تحریک الکتریکی مغز (tDCS): تحریک الکتریکی مغز تکنیکی است که چندین دهه پیش ابداع شد و سپس به مدت طولانی فراموش گردید. این تکنیک به تازگی و با پیشرفت تکنولوژی و درک ما از کارکرد نقاط مختلف مغز به عرصه پزشکی بازگشته و نویدبخش روشهای جدید در حوزه های نوروساینس، مغز و اعصاب، اعصاب و روان و طب فیزیکی و توانبخشی است. تی دی سی اس یکی از انواع تحریک غیر تهاجمی مغز (non-invasive brain stimulation) می باشد که مانند تی ام اس توانایی تغییر در کارکرد قشر مغز را دارا می باشد. اصول تی دی سی اس بسیار ساده است. دو الکترود کاتد و آند در نقاط مورد نظربر روی مغزقرار می گیرند و سپس یک جریان الکتریکی مستقیم بسیار ضعیف در حد یک تا دو میلی آمپر بین ایندو برقرار می گردد. این جریان بسیار ضعیف است و قابلیت صدمه بافتی را ندارد اما عبور همین جریان ضعیف موجب می شود پتانسیل غشاء سلولی در سلولهای مغزی تغییر کند و همین تغییر موجب کاهش یا افزایش فعالیت این سلولها می شود. به مانند تی ام اس نحوه اثر تی دی سی اس نیز به تنظیمات و پارامترهای به کار رفته بستگی دارد. کلینیکهایی که از این وسیله استفاده می کنند باید مستقیماً زیر نظر پزشک فعالیت کنند چرا که محل قرار دادن الکترودها در اثربخشی آن بسیار مهم است و شخص باید از آناتومی مغز و پاتولوژی بیماری که می خواهد مورد درمان قرار دهد کاملاً آگاهی داشته باشد. در صورتی که بیمار آگاهانه انتخاب شده باشد این روش درمانی یک روش بی خطر محسوب می شود و عوارض خاصی ندارد. مهمترین موارد منع استفاده از تی دی سی اس شامل کسانی است که دچار صرع هستند یا سابقه این بیماری را دارند، کسانی که به هر دلیل دارای ریسک ابتلا به تشنج می باشند، کسانی که جسم فلزی در مغز آنها وجود دارد و کسانی که  پیس میکر (باتری قلب) یا دریچه مصنوعی فلزی در قلب خود دارند. شواهد علمی در مورد تأثیر تی دی سی اس در سکته مغزی از نوع قوی (level 1a) می باشد.